Bileşke Kuvvet Nedir?
Bileşke kuvvet, herhangi bir cisme etki eden tüm kuvvetlerin hesaplanarak, bir bileşke kuvvet haline getirilmesidir. Diğer bir deyişle etki eden tüm kuvvetlerin yaptığı etkiyi tek bir kuvvet ile yapan kuvvete bileşke kuvvet denir. Sistemlerin çözümlenebilmesi için bileşke kuvvete ihtiyaç vardır. Çünkü cisme ait diğer niceliklerin bulunmasında rol oynamaktadır. Bileşke kuvveti hesaplamadan her kuvvet için ayrı ayrı hesaplamalar yapmak hem işlemleri uzatacaktır, hem de doğru sonuca ulaşmayı zorlaştıracaktır.
Bileşke kuvvet, vektörel bir büyüklüktür. Yani hem büyüklüğü hem de yönü vardır. Bu yüzden bileşke kuvvet hesaplamalarında kuvvetlerin hangi yöne doğru uygulandıkları önemlidir. Hesaplamalarda aynı yöne doğru olan kuvvetler toplanırken, zıt yönde olan kuvvetler çıkarılır. Farklı yönlerdeki kuvvetler ise çeşitli yöntemler ile bileşkeleri bulunarak hesaplamalara dahil edilir. Bu yazımızda bu yöntemlere ve bileşke kuvvetin nasıl bulunduğuna değinmeye çalışacağız.
Bileşke Kuvvet Nasıl Bulunur?
Bileşke kuvveti bulunurken ilk olarak kuvvetlerin doğrultularına ve yönlerine bakılır. Eğer kuvvetler aynı doğrultu üzerindeyse hesaplama daha basit bir şekilde yapılır ve bileşke kuvvet bulunur. Fakat kuvvet yönlerinin ve doğrultularının farklı olduğu durumlarda uç uca ekleme ve paralelkenar yöntemi gibi yöntemler kullanılır. Bileşke kuvveti bulmak için kullanılan birkaç yöntemi ve aynı doğrultuda olan bileşke kuvvet hesaplamalarını inceleyelim.
Aynı Yönlü ve Zıt Yönlü Kuvvetlerin Bileşke Kuvvetinin Bulunması
Kuvvetlerin aynı doğrultuda olması durumunda aynı yönlü kuvvetler toplanır. Farklı yöndeki kuvvetler ise çıkarılır. Böylece bileşke kuvvet bulunmuş olur. Kuvvetler herhangi bir eksen veya eksene açılı şekilde olabilir. Bu bileşke kuvvet bulunmasında farklı bir durum oluşturmaz. Aşağıdaki görselde aynı yönlü ve farklı yönlü kuvvetler için hesaplamayı bulabilirsiniz.
Uç Uca Ekleme Yöntemiyle Bileşke Kuvvetin Bulunması
Bir cismi etkileyen kuvvetler farklı yön ve doğrultularda olursa, bileşke kuvveti bulmak için çeşitli yöntemler kullanılır. Bu yöntemlerden biri uç uca ekleme yöntemidir. Kuvvetler, yönleri ve şiddetleri değiştirilmeden uç uca eklenir ve ilk başlangıç noktasından uç uca eklenen son vektörün uç noktasına bir doğru çizilir. Bu çizim bize bileşke vektörü verir.
Paralel Kenar Yöntemiyle Bileşke Kuvvetin Bulunması
Paralelkenar yöntemi de bileşke kuvvetin bulunmasında kullanılan yaygın yöntemlerdendir. Genellikle 2 kuvvetin bileşkesi bulunurken uygulanır. Her iki kuvvete paralel, eşit büyüklükte ve yönde kuvvetler çizilir. Daha sonra paralelkenara başlangıç noktasından bir köşegen çizilir. Bu çizim bize bileşke kuvveti verir.
