Hidroelektrik Enerji ve Hidroelektrik Santrali Nedir? Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Hidroelektrik enerji, suyun miktarından ve hızından yararlanılarak elde edilen enerjidir.Büyük kütleli su miktarlarından ve debisi yüksek su kaynaklarından üretilir. Yenilenebilir enerji kaynaklarındandır ve yenilenebilir enerji kaynaklarıyla üretilen enerjinin büyük çoğunluğunu oluşturur. Bu yazımızda hidroelektrik santrallerden elektrik üretiminden, hidroelektrik santrallerin çeşitlerinden, hidroelektrik enerjinin avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi vermeye çalışacağız

Suyun sahip olduğu enerji ile elektrik üretmek için suyun miktarının ve hızının yüksek olması gerekmektedir.Bu yüzden hidroelektrik santrali kurmadan önce iyi bir araştırma ve hesaplama yapılması gerekmektedir. Hidroelektrik santrallerin kurulum maliyetleri yüksektir ve yanlış bir yatırım, hem doğanın tahribine hem de boşa giden yatırıma neden olmaktadır.

Hidroelektrik Santrallerinin (HES) Çeşitleri

Hidroelektrik santraller bazı kıstaslara göre çeşitlendirilmiştir. Su kaynağına göre, elektrik üretim kapasitesine göre, düşüye göre vb. sınıflandırılır.

Su kaynağına göre, hidroelektrik santral depolamalı veya depolamasız olarak kurulabilir. Depolamalı santraller genelde akış hızı yüksek olmayan ve su miktarı fazla olan akarsu yataklarına kurulur. Depolama yapılmayan hidroelektrik santraller ise daha hızlı akan yüksek debili akarsuların yataklarına kurulan hidroelektrik santral tipidir. Boru tipi hidroelektrik santrallerin maliyeti rezervuarlı tiplere göre daha ekonomiktir.Fakat bu tip santralin kurulması için yeterli debiye sahip akarsular gerekmektedir. Nehir tipi (boru tipi) hidroelektrik santraller hakkında bilgi için ilgili yazımıza bakabilirsiniz

Hidroelektrik santraller üretim kapasitelerine göre de ayrılabilir. Kapasiteye göre büyük, küçük, mini ve mikro olarak sınıflara ayrılır.Bu ayrıma göre barajlardan gelecek elektrik enerjisi tespit edilerek enerjinin kullanılacağı yere göre ayarlamalar yapılabilir.

Kurulan hidroelektrik santrallerde suyun düşüsüne göre de ayrım yapılır. Daha yüksek düşüye sahip olan barajlar su miktarına da bağlı olarak daha yüksek miktarda enerji üretirler.Fakat yüksek düşü için de yatırım maliyetleri ve santralin kurulduğu arazi şartlarının uygun olması gerekmektedir.

Hidroelektrik Santrallerde Elektrik Üretimi

Su doğal olarak bir kinetik ve potansiyel enerjiye sahiptir. Bu enerjiyi hidroelektrik santraller yardımıyla elektrik enerjisine dönüştürürüz. Yeterli miktarda su biriken barajda suyun su kanallarının açılması ile su kanalına girmesi sağlanır. Su kanalda ilerlerken belirli bir hıza ve enerjiye ulaşır. Yüksek hızdaki ve miktardaki su türbinlere çarpmaktadır ve pervanelere çarparak mekanik enerji sağlamaktadır. Mekanik enerji jeneratörler yardımıyla elektrik enerjisine dönüşmektedir. (Jeneratörlerin çalışması elektrik motorunun tersine çalışması olarak algılanabilir). Elde edilen elektrik enerjisi gerekli düzenlemeler yapılarak kullanıma elverişli hale getirilir ve dağıtılır.

Hidroelektrik Santrallerin Avantajları

-Hidroelektrik enerji santralleri hava kirliliği yapmaz ve yenilenebilir enerji sağlar.

-Kaynağı sudur ve bedavadır.

-Hidroelektrik santralinin ,büyüklüğüne de bağlı olarak, bulunduğu bölgenin iklimini yumuşatır.

-Bulunduğu bölgeye içme ve sulama suyu sağlayabilir.

-Baraj üzerinde balıkçılık yapılabilir.
-Akış düzensizliği olan akarsularda akışın stabil olarak akmasını sağlar.
-Fazla yağmur yağmasından dolayı meydana gelebilecek sel baskınları engelleyebilir.

Hidroelektrik Santrallerin Dezavantajları

-Hidroelektrik santrallerin kurulum maliyetleri yüksektir. Bu da yatırımını daha zor kılar.

-Hidroelektrik santraller kurulduğu bölgede tahribata sebep olabilir. Barajdan dolayı bazı köyler, yaşam alanları tahrip olabilir. Su altında kalabilir.

-Mevsime göre akarsu miktarındaki değişimler planlamada sıkıntı çıkarabilir.
-Barajlar akarsuların taşımış olduğu zengin alüvyonlu maddelerin geçişini engelleyebilir.
-Bölgedeki yer altı su zenginliğine kötü etki yapabilir.

Sonuç olarak, hidroelektrik enerji yenilenebilir ve doğaya zararı az olan bir enerji çeşididir. Gelişmiş ülkeler diğer yenilenebilir enerjilere olduğu gibi hidroelektrik enerjiye de oldukça fazla yatırım yapmaktadır. Doğal kaynakların kullanımı ve değerlendirilmesi amacıyla bu enerji çeşitlerine yatırımlar yapılmalı ve ülkeler küresel kirlenme konusunda bilinçli olmalıdır.