Forklift, insanların kaldıramayacağı veya kaldırmakta zorlanacağı eşyaların kaldırılmasını ve düzenlenmesini sağlayan bir iş makinesidir. Genellikle paletler yardımıyla yüklerin kaldırılması sağlanır. Ön tarafında bulunan çatal kısmı ile yükün altına girilir ve kaldırma işlemi yapılır.
Forklift sanayi, depo, şantiye gibi ağır yüklerin kaldırılması gereken veya istif yapılması istenen birçok sektörde ve fabrikada kullanılmaktadır. Forklift kullanılacak zeminin engebesiz olması gerekmektedir. Çünkü engebeli arazi kaldırılan yükte ve forkliftte dengesizliklere neden olmakta ve iş kazalarına neden olabilmektedir
Forklift Çeşitleri
Kullanılan yakıta göre dizel, LPG ve elektrikli olarak üretilmektedir. Dizel forkliftler, kullanım olarak en yaygın forkliftlerdendir. Yakıt ikmalinin hızlıca gerçekleştirilir ve zaman kaybına neden olmaz. Elektrikli forkliftler ise kapalı alanlarda ve LPG’nin risk oluşturduğu fabrikalarda kullanılır. Bu forkliftler herhangi bir salınım yapmadığı için kapalı alanlardaki havayı kirletmez. Bunun yanısıra forkliftler kullanım amacına ve ihtiyacına göre farklı tiplerde üretilmektedir. Forklift çeşitleri yakıtına ve tiplerine göre incelenecektir.
Yakıt Tipine Göre Forkliftler
Dizel forkliftler
Yakıt olarak motorin kullanılan forkliflerdir. Kullanımı çok yaygındır. Fabrika dışı veya açık alan kullanımı için idealdir. Islak ve çamurlu zeminlerden etkilenmezler. Yakıt ikmali süresi kısadır. Yakıt bitmeye başladığında kolayca yeniden doldurulabilir. Yüksek hız, stabilite, düşük torkta çalışma gibi dizelden gelen avantajları vardır. Dizel forkliftler daha güçlü makinelerdir ve ürün maliyetleri daha düşüktür. Yüksek kaldırma kapasitesi ve geniş kullanım yelpazesi sunar. Diğer tiplere göre daha ucuzdur. Bu yüzden ilk maliyet açısından tercih sebebidir. Dizel forkliftler diğer forklift tiplerine göre daha az bakım gerektirir ve bakım aralıkları daha seyrektir.
Dizel forkliftlerin dezavantajlarına baktığımızda ise çoğunlukla fosil yakıt kullanımından dolayı çevreye ve doğaya verdiği zararlardan gelmektedir. Fosil yakıt kullanımından dolayı Co2 salınımı yapmaktadır ve gürültülü çalışmaktadır. Bu yüzden kapalı alanda uzun süre kullanılmaması gerekir. Büyük ebatlarından dolayı kullanılan mekanda daha fazla hareket alanı gerekebilir. Elektrikli modellere göre yakıt daha pahalıdır. Yanıcı yakıttan dolayı bazı kullanım alanlarında kullanımı tehlikeli olabilir.
Elektrikli forkliftler
Elektrikli forkliftler enerji kaynağı olarak elektriği kullanan forklift çeşididir. Fosil yakıt kullanmadığı için Co2 salınımı yapmaz. Çevreye zararlı değildir. Kapalı alanlarda kullanımı uygundur. Elektrik kullandığı için fabrika alanında yakıt istasyonuna ihtiyaç yoktur. Fosil yakıtlara göre yakıt tasarrufu sağlar. Sessiz çalışma olanağı sağlar. Motoru için herhangi bir soğutma sistemi kullanmasına gerek yoktur. Karşı ağırlık olarak elektrik bataryası kullanılır. Bu yüzden ek bir ağırlığa ihtiyacı yoktur.
Elektrikli forkliftlerin bazı dezavantajları vardır. Batarya dolum istasyonları kurulması gerekebilir. İlk üretim maliyeti yüksektir. Ağır bataryası nedeniyle batarya değişimi için kaldırma araçlarına ihtiyaç doğabilir. Kapasitesi sınırlıdır. Bu yüzden yüksek kaldırma yükü istenen durumlar için kullanımı uygun değildir.
LPG'li forkliftler
LPG’li forkliftler yakıt olarak propan gazını kullanan forklift çeşididir. İlk alım maliyetleri düşüktür. Bazı çeşitlerinde elektrikli forkliftlerden daha kapasiteli çalışabilmektedir. Yönetmelikleri sağlamak koşuluyla kapalı alanlarda çalışmaya uygundur. Çevreye zararı dizel forkliftlere oranla daha azdır.
LPG’li forkliftlerin de bazı dezavantajları vardır. Karşı yük bölgesinde bulunan propan tankı geri görüşü olumsuz etkiler. Yakıt sisteminde kaçak olma ihtimali vardır. Bu yüzden operatör bu konuda eğitimli olmalıdır. Soğuk havalarda çalıştırılması ve yüksek performans alınmasında sorunlar çıkabilir. Uzak lokasyonlarda propan gazına erişim sıkıntısı yaşanabilir.
Tasarımına Göre Forkliftler
Karşı dengelemeli forkliftler
En yaygın kullanılan forklift tipidir. Forklift denince insanların akıllarına gelen ilk modeldir. Bu tip forkliftlerde çatal, makinenin önünden çıkıntı yapar ve herhangi bir kol veya ek ekipman kullanmaya ihtiyaç duymaz. Yük tam konumuna çıkartılır ve kolayca istifleme sağlanır. Karşı dengeleme makineleri elektrikli, gazlı veya dizel olarak temin edilebilir.
Bu tipteki forkliftlerde kaldırılan ağırlığı dengelemek amacı ile forkliftin arka tarafında dengeleme ağırlığı bulundurur. Bu ağırlık genelde forklift ağırlığının yarısı kadardır. Elektrikli modellerde kullanılan bataryaların ağır olması, ayrıca kullanılması gereken ağırlığı azaltır veya batarya direk olarak dengeleme ağırlığı olarak kullanılır.
Üç tekerlekli forkliftler
Üç tekerlekli denge ağırlıklı forkliftler, düzenli dengeleme makineleri ile aynı önceliğe sahiptir, ancak makinenin arkasında tek bir tahrik tekerleği vardır. Bu sayede maksimum manevra kabiliyeti sağlar. Üç tekerlekli forkliftler, mükemmel manevra kabiliyeti sayesinde alanın dar olduğu ve manevra kabiliyetinin kısıtlı olduğu mekanlar için kullanılmaktadır. İç kısım ve dış kısım kullanımlarına uygundur. Manevra kabiliyeti sayesinde yüksek verimli olarak kullanılırlar.
Erişim forkliftleri
Erişim forkliftleri ağırlıklı olarak depo işletmeleri için tasarlanmıştır. İyi bir manevra kabiliyeti ile maksimum kaldırma yüksekliği sunar. Bir istif aracı içindeki dengeleyici bacaklar ve bataryalar sayesinde forklift yapısı içinde herhangi bir dengeleme ağırlığına ihtiyaç duymazlar.
Bazı ulaşım araç üreticileri, operatör için daha konforlu bir görüş konumu sağlamak için forkliftlerini eğilebilir bir kabin mekanizması ile tasarlarlar. Daha fazla görünürlük için erişim forkliftleri, navigasyona yardımcı olması için kabin içinde bir LCD ekrana sinyal gönderen çatal taşıyıcı üzerindeki kameralar ile donatılabilir. Bu sistemler kablolu veya kablosuz olabilir ancak deneyimlere göre kablolu sistemler, geniş bant yönlendiriciler gibi dış kaynaklardan gelen girişime duyarlı olmadıklarından daha güvenilirdir.
İç mekanlarda kullanım için mükemmeldir, fakat dışarıda çalışmak için ideal değildir. Taşıyıcının altındaki düzgün olmayan çalışma yüzeylerindeki boşluklar sorunlara neden olabilir ve dalgalı çalışma yüzeylerinden dolayı düzenli olarak sallanırsa, elektrikli güç sistemlerinde sorunlara yol açabilir.
Transpaletler
Transpaletler, genellikle 3,5 tona kadar olan yükleri kaldırmak amacıyla tasarlanmış olup paletli yükleri kaldıran araçlardır. İş yerlerinde ve fabrikalarda temizleme veya transfer esnasında yükleri kaldırmak veya yerini değiştirmek için kullanılır. Sistem güç uygulanarak harekete geçirilir ve yüklerin kaldırılmaları sağlanır.
