Dişlilerde Çevrim(Tahvil) Oranı Nedir?

Birbiri ile uyumlu şekilde çalışan dişli çarklarda devir ve diş sayısı farklılıklarından dolayı tahvil(çevrim) oranı meydana gelir. Bu çevrim oranı diş sayılarının veya devir sayılarının oranlanmasıyla elde edilir. Eğer dişlilerin diş sayıları veya devir sayıları biliniyorsa tahvil oranını bulabiliriz. Ya da istenen bir çevrim oranı varsa bu orana göre tasarım kriterleri belirlenebilir. Devir sayısı ve diş sayıları ters orantılıdır. Yani birbiri ile uyumlu çalışan dişlilerden diş sayısı daha az olan daha yüksek hızlarda dönme hareketi yapacaktır.




Dişlilerde moment ve devir sayısı arasında ters orantı vardır. Eğer dişlinin devri artarsa momenti düşer. Bu durumu aşağıda vereceğimiz denklemde görebilirsiniz. Bu yüzden çevrim oranı dişlilerin devirlerinin ayarlanmasında, yani dişli tasarımında önemli yer tutar. İstediğimiz moment ve devir sayısı bu oranla ayarlanır.



Birinci dişli için yapılan hesapta;

Mb = Burulma momenti [Nm]
= Güç [kW]
= Devir sayısı [d/d]





Çevrim oranını tanımlarken, indise dikkat etmek gerekir. Çünkü hangi dişliden hangi dişliye çevrim oranını tanımladığımızı bu indis ile anlarız. Bu indis birden ikiye veya  ikiden bire olarak yazılabilir. Fakat genellikle hareket verdiğimiz, yani giriş dişlisi birinci ve tahrik edilen dişli ikinci dişli olarak verildiği için indis birinciden ikinciye olarak karşımıza çıkmaktadır. Çevrim oranın eşitliğini aşağıdaki denklemden inceleyebilirsiniz. Formülde geçen modül değeri dişlilerin birbiri ile uyumlu çalışması için aynı olması gereken değerdir. Daha fala bilgi için dişlilerde modül konumuza  da bakabilirsiniz.




Share: